Hiszpański czas Preterito Perfecto to czas przeszły dokonany złożony, służący do wyrażania czynności, która odbyła się w okresie czasu jeszcze trwającym lub jej skutki są nadal odczuwalne.
Hoy he visto a José. - Dziś widziłam José.
Este verano hemos estado en Perú. - Tego lata byliśmy w Peru.
KONSTRUKCJA ZDANIA
(Podmiot) + Presente de HABER + Participio Pasado + dopełnienie. |
Podmiot podobnie jak w języku polskim występuje opcjonalnie.
Dopełnienie to tzw. reszta zdania.
Presente de HABER jest to czasownik posiłkowy HABER odmieniany w Presente de Indicativo.
Participio Pasado to imiesłów bierny danego czasownika opisujący akcję, którą chcemy wyrazić w zdaniu w Preterito Perfecto.
Presente de HABER
Odmiana HABER przez osoby w Presente de Indicativo |
yo |
HE |
tu |
HAS |
el/ella/Vd. |
HA |
nosotros/-as |
HEMOS |
vosotros/-as |
HABÉIS |
ellos/ellas/Vds. |
HAN |
Participios Pasado
Większość imiesłowów biernych w języku hiszpańskich tworzy się bardzo prosto wedle poniższej zasady:
CANTAR |
CANTADO |
BEBER |
BEBIDO |
VIVIR |
VIVIDO |
czyli jeżeli w zależności od końcówki czasownika dokonujemy następującej zamiany:
AR => ADO
ER, IR => IDO
Oprócz regularnie tworzonych Participio Pasado istnieją również nieregularne, poniżej przedstawiamy tabelkę najpopularniejszych, nieregularnych Partcipio Pasado :
SER |
SIDO |
BYĆ |
VER |
VISTO |
WIDZIEĆ |
PONER |
PUESTO |
KŁAŚĆ |
ESCRIBIR |
ESCRITO |
PISAĆ |
ABRIR |
ABIERTO |
OTWIERAĆ |
VOLVER |
VUELTO |
WRACAĆ |
HACER |
HECHO |
ROBIĆ |
ROMPER |
ROTO |
ŁAMAĆ |
DECIR |
DICHO |
MÓWIĆ |
ZASTOSOWANIE
Preterito Perfecto (Perfecto Compuesto) używamy w następujących przypadkach:
-
Do wyrażania nieodległej przeszłości, która często powiązana jest z jeszcze trwajacym okresem czasu. Często przy tym stosujemy określniki czasu takie jak: Hoy, Esta mañana, etc.
Esta semana no ha salido de casa ninguna vez.
(W tym tygodniu nie wyszedł z domu ani razu.)
Hoy hemos visto una película muy buena.
(Dziś widzieliśmy bardzo dobry film.) |
-
Do wyrażania czynności, mającej jakiś związek z chwilą obecną, lub której skutki dotyczą chwili obecnej.
No has estudiado suficiente y por eso has suspendido el examen.
(Nie uczyłeś się wystarczająco dużo i dlatego oblałeś egzamin.)
He terminado todo el trabajo pues tengo tempo libre.
(Skończyłem całą pracę więc mam wolny czas.) |
-
Do pytania, dowiadywania się i informowania o osobistych doświadczeniach, możemy użyć tutaj określników takich jak: ya, todavia no, nunca, etc.
José nunca ha estado en Polonia.
(José nigdy nie był w Polsce.)
Todavía no he probado ningún plato español.
(Jeszcze nie próbowałem żadnego hiszpańskiego dania.) |
PYTANIA I PRZECZENIA
Tworzenie pytań w języku hiszpańskim jest stosunkowo łatwe. Pytania tworzy się poprzez postawienie na początku zdania odwróconego pytajnika ¿ następnie postępujemy zgodnie z konstrukcją, podmiot jest najczęściej pomijany, ponieważ już sam odpowiednio odmieniony czasownik posiłkowy wskazuje nam adrestata pytania.
¿(PODMIOT) + Presente de HABER + Participio Pasado +...?
por ejemplo:
¿(Vosotros) habéis cocinado la cena por vosotros mismos?
(Czy (wy) sami ugotowaliście kolację?)
¿Quién ha cerrado la oficina?
(Kto zamknął biuro?)
|
Przeczenia tworzymy natomiast za pomocą NO, które stawiamy między podmiotem, a czasownikiem posiłkowym HABER odpowiednio odmieniony. Jeżeli, nie używamy podmiotu to analogicznie NO trafia na początek zdania przed czasownik posiłkowy. Podobna sytuacja ma miejscę w momencie odmiany czasowników zwrotnych w tym czasie.
(PODMIOT) + NO +Presente de HABER + Participio Pasado +...
por ejemplo:
(Yo) Todavía no he visto esta película.
((Ja) jeszcze nie widziałem tego filmu.)
(Él) no ha hecho ningún daño a su novia.
((On) nie zrobił żadnej krzywdy swojej narzeczonej.)
|
ODMIANA CZASOWNIKA ZWROTNEGO
Postanowiłem przedstawić tutaj również przykładową odmianę czasownika zwrotnego w Preterito Perfecto ponieważ jest ona inna niż w czasach teraźniejszych. W zasadzie wszystko sprowadza się do tego, że Zaimek Zwrotny ( Pronombres Reflexivos ) odpowiednio odmieniony wędruje przed czasownik posiłkowy HABER( również odpowiednio odmieniony ), natomiast po Presente de HABER znajduje się czasownik właściwy przyjmujący formę Imiesłowu Biernego ( Peterito Pasado ).
Odmiana LEVANTARSE w Preterito Perfecto
|
yo |
ME |
HE LEVANTADO |
tu |
TE |
HAS LEVANTADO |
el/ella/Vd. |
SE |
HA LEVANTADO |
nosotros/-as |
NOS |
HEMOS LEVANTADO |
vosotros/-as |
OS |
HABÉIS LEVANTADO |
ellos/ellas/Vds. |
SE |
HAN LEVANTADO |
OKREŚLNIKI CZASU
Mówiąc o zastosowaniu czasu Preterito Perfecto wspomniałem, że często stosujemy typowe dla tego czasu określniki są to:
HOY |
DZISIAJ |
ESTA MAÑANA |
DZIŚ RANO |
ESTA SEMANA |
W TYM TYGODNIU |
ESTE MES |
W TYM MIESIĄCU |
YA |
JUŻ |
TODAVIA NO |
JESZCZE NIE |
UNA VEZ |
JEDEN RAZ |
DOS VECES |
DWA RAZY |
MUCHAS VECES |
WIELE RAZY |
ULTIMA VEZ |
OSTATNI RAZ |
PRIMERA VEZ |
PIERWSZY RAZ |
HACE UN AÑO |
ROK TEMU |
NUNCA |
NIGDY |
Bibliografia:
USO de la gramatica espanola. Wydawnictwo EDELSA. 2003
