Hiszpański czas Preterito Perfecto to czas przeszły dokonany złożony, służący do wyrażania czynności, która odbyła się w okresie czasu jeszcze trwającym lub jej skutki są nadal odczuwalne.
Hoy he visto a José. - Dziś widziłam José.
Este verano hemos estado en Perú. - Tego lata byliśmy w Peru.
KONSTRUKCJA ZDANIA
|
(Podmiot) + Presente de HABER + Participio Pasado + dopełnienie.
|
Podmiot podobnie jak w języku polskim występuje opcjonalnie.
Dopełnienie to tzw. reszta zdania.
Presente de HABER jest to czasownik posiłkowy HABER odmieniany w Presente de Indicativo.
Participio Pasado to imiesłów bierny danego czasownika opisujący akcję, którą chcemy wyrazić w zdaniu w Preterito Perfecto.
Presente de HABER
|
Odmiana HABER przez osoby w Presente de Indicativo
|
|
yo
|
HE
|
|
tu
|
HAS
|
|
el/ella/Vd.
|
HA
|
|
nosotros/-as
|
HEMOS
|
|
vosotros/-as
|
HABÉIS
|
|
ellos/ellas/Vds.
|
HAN
|
Participios Pasado
Większość imiesłowów biernych w języku hiszpańskich tworzy się bardzo prosto wedle poniższej zasady:
|
CANTAR
|
CANTADO
|
|
BEBER
|
BEBIDO
|
|
VIVIR
|
VIVIDO
|
czyli jeżeli w zależności od końcówki czasownika dokonujemy następującej zamiany:
AR => ADO
ER, IR => IDO
Oprócz regularnie tworzonych Participio Pasado istnieją również nieregularne, poniżej przedstawiamy tabelkę najpopularniejszych, nieregularnych Partcipio Pasado :
|
SER
|
SIDO
|
BYĆ
|
|
VER
|
VISTO
|
WIDZIEĆ
|
|
PONER
|
PUESTO
|
KŁAŚĆ
|
|
ESCRIBIR
|
ESCRITO
|
PISAĆ
|
|
ABRIR
|
ABIERTO
|
OTWIERAĆ
|
|
VOLVER
|
VUELTO
|
WRACAĆ
|
|
HACER
|
HECHO
|
ROBIĆ
|
|
ROMPER
|
ROTO
|
ŁAMAĆ
|
|
DECIR
|
DICHO
|
MÓWIĆ
|
ZASTOSOWANIE
Preterito Perfecto (Perfecto Compuesto) używamy w następujących przypadkach:
-
Do wyrażania nieodległej przeszłości, która często powiązana jest z jeszcze trwajacym okresem czasu. Często przy tym stosujemy określniki czasu takie jak: Hoy, Esta mañana, etc.
Esta semana no ha salido de casa ninguna vez.
(W tym tygodniu nie wyszedł z domu ani razu.)
Hoy hemos visto una película muy buena.
(Dziś widzieliśmy bardzo dobry film.)
|
-
Do wyrażania czynności, mającej jakiś związek z chwilą obecną, lub której skutki dotyczą chwili obecnej.
No has estudiado suficiente y por eso has suspendido el examen.
(Nie uczyłeś się wystarczająco dużo i dlatego oblałeś egzamin.)
He terminado todo el trabajo pues tengo tempo libre.
(Skończyłem całą pracę więc mam wolny czas.)
|
-
Do pytania, dowiadywania się i informowania o osobistych doświadczeniach, możemy użyć tutaj określników takich jak: ya, todavia no, nunca, etc.
José nunca ha estado en Polonia.
(José nigdy nie był w Polsce.)
Todavía no he probado ningún plato español.
(Jeszcze nie próbowałem żadnego hiszpańskiego dania.)
|
PYTANIA I PRZECZENIA
Tworzenie pytań w języku hiszpańskim jest stosunkowo łatwe. Pytania tworzy się poprzez postawienie na początku zdania odwróconego pytajnika ¿ następnie postępujemy zgodnie z konstrukcją, podmiot jest najczęściej pomijany, ponieważ już sam odpowiednio odmieniony czasownik posiłkowy wskazuje nam adrestata pytania.
¿(PODMIOT) + Presente de HABER + Participio Pasado +...?
por ejemplo:
¿(Vosotros) habéis cocinado la cena por vosotros mismos?
(Czy (wy) sami ugotowaliście kolację?)
¿Quién ha cerrado la oficina?
(Kto zamknął biuro?)
|
Przeczenia tworzymy natomiast za pomocą NO, które stawiamy między podmiotem, a czasownikiem posiłkowym HABER odpowiednio odmieniony. Jeżeli, nie używamy podmiotu to analogicznie NO trafia na początek zdania przed czasownik posiłkowy. Podobna sytuacja ma miejscę w momencie odmiany czasowników zwrotnych w tym czasie.
(PODMIOT) + NO +Presente de HABER + Participio Pasado +...
por ejemplo:
(Yo) Todavía no he visto esta película.
((Ja) jeszcze nie widziałem tego filmu.)
(Él) no ha hecho ningún daño a su novia.
((On) nie zrobił żadnej krzywdy swojej narzeczonej.)
|
ODMIANA CZASOWNIKA ZWROTNEGO
Postanowiłem przedstawić tutaj również przykładową odmianę czasownika zwrotnego w Preterito Perfecto ponieważ jest ona inna niż w czasach teraźniejszych. W zasadzie wszystko sprowadza się do tego, że Zaimek Zwrotny ( Pronombres Reflexivos ) odpowiednio odmieniony wędruje przed czasownik posiłkowy HABER( również odpowiednio odmieniony ), natomiast po Presente de HABER znajduje się czasownik właściwy przyjmujący formę Imiesłowu Biernego ( Peterito Pasado ).
|
Odmiana LEVANTARSE w Preterito Perfecto
|
|
yo
|
ME
|
HE LEVANTADO
|
|
tu
|
TE
|
HAS LEVANTADO
|
|
el/ella/Vd.
|
SE
|
HA LEVANTADO
|
|
nosotros/-as
|
NOS
|
HEMOS LEVANTADO
|
|
vosotros/-as
|
OS
|
HABÉIS LEVANTADO
|
|
ellos/ellas/Vds.
|
SE
|
HAN LEVANTADO
|
OKREŚLNIKI CZASU
Mówiąc o zastosowaniu czasu Preterito Perfecto wspomniałem, że często stosujemy typowe dla tego czasu określniki są to:
|
HOY
|
DZISIAJ
|
|
ESTA MAÑANA
|
DZIŚ RANO
|
|
ESTA SEMANA
|
W TYM TYGODNIU
|
|
ESTE MES
|
W TYM MIESIĄCU
|
|
YA
|
JUŻ
|
|
TODAVIA NO
|
JESZCZE NIE
|
|
UNA VEZ
|
JEDEN RAZ
|
|
DOS VECES
|
DWA RAZY
|
|
MUCHAS VECES
|
WIELE RAZY
|
|
ULTIMA VEZ
|
OSTATNI RAZ
|
|
PRIMERA VEZ
|
PIERWSZY RAZ
|
|
HACE UN AÑO
|
ROK TEMU
|
|
NUNCA
|
NIGDY
|
Bibliografia:
USO de la gramatica espanola. Wydawnictwo EDELSA. 2003
