Preterito Perfecto - Przeszły dokonany złożony

Hiszpański czas Preterito Perfecto to czas przeszły dokonany złożony, służący do wyrażania czynności, która odbyła się w okresie czasu jeszcze trwającym lub jej skutki są nadal odczuwalne.



Hoy he visto a José. - Dziś widziłam José.
Este verano hemos estado en Perú. - Tego lata byliśmy w Peru.


KONSTRUKCJA ZDANIA

(Podmiot) + Presente de HABER + Participio Pasado + dopełnienie.

Podmiot podobnie jak w języku polskim występuje opcjonalnie.
Dopełnienie to tzw. reszta zdania.

Presente de HABER jest to czasownik posiłkowy HABER odmieniany w Presente de Indicativo.
Participio Pasado to imiesłów bierny danego czasownika opisujący akcję, którą chcemy wyrazić w zdaniu w Preterito Perfecto.


Presente de HABER

Odmiana HABER przez osoby w Presente de Indicativo
yo
HE
tu
HAS
el/ella/Vd.
HA
nosotros/-as
HEMOS
vosotros/-as
HABÉIS
ellos/ellas/Vds.
HAN

Participios Pasado

Większość imiesłowów biernych w języku hiszpańskich tworzy się bardzo prosto wedle poniższej zasady:

CANTAR
CANTADO
BEBER
BEBIDO
VIVIR
VIVIDO

czyli jeżeli w zależności od końcówki czasownika dokonujemy następującej zamiany:

AR => ADO
ER, IR => IDO

Oprócz regularnie tworzonych Participio Pasado istnieją również nieregularne, poniżej przedstawiamy tabelkę najpopularniejszych, nieregularnych Partcipio Pasado :

SER
SIDO
BYĆ
VER
VISTO
WIDZIEĆ
PONER
PUESTO
KŁAŚĆ
ESCRIBIR
ESCRITO
PISAĆ
ABRIR
ABIERTO
OTWIERAĆ
VOLVER
VUELTO
WRACAĆ
HACER
HECHO
ROBIĆ
ROMPER
ROTO
ŁAMAĆ
DECIR
DICHO
MÓWIĆ

ZASTOSOWANIE

Preterito Perfecto (Perfecto Compuesto) używamy w następujących przypadkach:

  1. Do wyrażania nieodległej przeszłości, która często powiązana jest z jeszcze trwajacym okresem czasu. Często przy tym stosujemy określniki czasu takie jak: Hoy, Esta mañana, etc.

    Esta semana no ha salido de casa ninguna vez.
    (W tym tygodniu nie wyszedł z domu ani razu.)

    Hoy hemos visto una película muy buena.
    (Dziś widzieliśmy bardzo dobry film.)


  2. Do wyrażania czynności, mającej jakiś związek z chwilą obecną, lub której skutki dotyczą chwili obecnej.


    No has estudiado suficiente y por eso has suspendido el examen.
    (Nie uczyłeś się wystarczająco dużo i dlatego oblałeś egzamin.)

    He terminado todo el trabajo pues tengo tempo libre.
    (Skończyłem całą pracę więc mam wolny czas.)

  3. Do pytania, dowiadywania się i informowania o osobistych doświadczeniach, możemy użyć tutaj określników takich jak: ya, todavia no, nunca, etc.
    José nunca ha estado en Polonia.
    (José nigdy nie był w Polsce.)

    Todavía no he probado ningún plato español.
    (Jeszcze nie próbowałem żadnego hiszpańskiego dania.)


PYTANIA I PRZECZENIA

Tworzenie pytań w języku hiszpańskim jest stosunkowo łatwe. Pytania tworzy się poprzez postawienie na początku zdania odwróconego pytajnika ¿ następnie postępujemy zgodnie z konstrukcją, podmiot jest najczęściej pomijany, ponieważ już sam odpowiednio odmieniony czasownik posiłkowy wskazuje nam adrestata pytania.

¿(PODMIOT) + Presente de HABER + Participio Pasado +...?


por ejemplo:

¿(Vosotros) habéis cocinado la cena por vosotros mismos?
(Czy (wy) sami ugotowaliście kolację?)

¿Quién ha cerrado la oficina?
(Kto zamknął biuro?)

Przeczenia tworzymy natomiast za pomocą NO, które stawiamy między podmiotem, a czasownikiem posiłkowym HABER odpowiednio odmieniony. Jeżeli, nie używamy podmiotu to analogicznie NO trafia na początek zdania przed czasownik posiłkowy. Podobna sytuacja ma miejscę w momencie odmiany czasowników zwrotnych w tym czasie.

(PODMIOT) + NO +Presente de HABER + Participio Pasado +...

por ejemplo:

(Yo) Todavía no he visto esta película.
((Ja) jeszcze nie widziałem tego filmu.)

(Él) no ha hecho ningún daño a su novia.
((On) nie zrobił żadnej krzywdy swojej narzeczonej.)


ODMIANA CZASOWNIKA ZWROTNEGO

Postanowiłem przedstawić tutaj również przykładową odmianę czasownika zwrotnego w Preterito Perfecto ponieważ jest ona inna niż w czasach teraźniejszych. W zasadzie wszystko sprowadza się do tego, że Zaimek Zwrotny ( Pronombres Reflexivos ) odpowiednio odmieniony wędruje przed czasownik posiłkowy HABER( również odpowiednio odmieniony ), natomiast po Presente de HABER znajduje się czasownik właściwy przyjmujący formę Imiesłowu Biernego ( Peterito Pasado ).

Odmiana LEVANTARSE w Preterito Perfecto
yo
ME
HE LEVANTADO
tu
TE
HAS LEVANTADO
el/ella/Vd.
SE
HA LEVANTADO
nosotros/-as
NOS
HEMOS LEVANTADO
vosotros/-as
OS
HABÉIS LEVANTADO
ellos/ellas/Vds.
SE
HAN LEVANTADO

OKREŚLNIKI CZASU

Mówiąc o zastosowaniu czasu Preterito Perfecto wspomniałem, że często stosujemy typowe dla tego czasu określniki są to:

HOY
DZISIAJ
ESTA MAÑANA
DZIŚ RANO
ESTA SEMANA
W TYM TYGODNIU
ESTE MES
W TYM MIESIĄCU
YA
JUŻ
TODAVIA NO
JESZCZE NIE
UNA VEZ
JEDEN RAZ
DOS VECES
DWA RAZY
MUCHAS VECES
WIELE RAZY
ULTIMA VEZ
OSTATNI RAZ
PRIMERA VEZ
PIERWSZY RAZ
HACE UN AÑO
ROK TEMU
NUNCA
NIGDY

Bibliografia: USO de la gramatica espanola. Wydawnictwo EDELSA. 2003